اهواز، به عنوان مرکز استان خوزستان، به لحاظ اقتصادی یکی از مناطق پویا و استراتژیک کشور محسوب می‌شود. این شهر با تاریخ و فرهنگ غنی خود، اقتصاد پویا و انبوهی از منابع طبیعی، برای حوزه‌های مختلف از جمله کشاورزی، صنعتی، خدمات و گردشگری، فرصت‌های فراوانی ایجاد کرده است.
در این مقاله، به بررسی راه اندازی کسب و کار در خوزستان و مشاغل پردرآمد اهواز خواهیم پرداخت. شرایط اقتصادی و جغرافیایی خوزستان، زمینه‌ای مساعد را برای راه‌اندازی و توسعه کسب و کارهای مختلف ایجاد کرده است. از باغداری و کشاورزی در دشت‌های حاشیه‌ای تا صنعت نفت و گاز، این استان فرصت‌های بی‌پایانی برای کارآفرینان و سرمایه‌گذاران دارد.
بهترین و پر درآمدترین کسب و کارها در اهواز
چنانچه گفتیم اهواز با وسعتی بی‌نظیر و قابلیت‌های اقتصادی فراوان، منطقه‌ای مناسب برای راه‌اندازی کسب و کارهای پردرآمد محسوب می‌شود. این شهر به عنوان قطبی اقتصادی در جنوب غربی ایران، فرصت‌های فراوانی در زمینه‌های مختلف ارائه می‌دهد. از بزرگترین مزایای اهواز می‌توان به موقعیت جغرافیایی مناسب، منابع طبیعی غنی، و شرایط عالی برای توسعه بازارهای داخلی و بین‌المللی اشاره کرد. در زیر، برخی از پردرآمدترین کسب و کارهای اهواز معرفی شده‌اند:
شیلات و فرآوری آبزیان
شهر اهواز با توجه به شرایط جغرافیایی خود، شرایط عالی برای توسعه شیلات و پرورش آبزیان دارد. پرورش ماهیان گرمابی مانند کپور و شیرماهی به‌عنوان کسب و کاری پرسود و پایدار، در اهواز رو به رشد است. شرایط آبی و آب و هوایی مناسب، این شهر را به یک مرکز مهم برای تولید ماهیان با کیفیت و مرغوب تبدیل کرده است. این صنعت علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، از قابلیت صادرات به بازارهای خارجی نیز برخوردار است و به کسب درآمد اقتصادی بیشتری کمک می‌کند.
دسترسی به آبزیان هم از نوع پرورشی و هم از نوع آزاد در این استان فراهم است. به لحاظ سرمایه‌گذاری نیز باید به طرح‌های جانبی مرتبط با شیلات از جمله تولید و صادرات کنسرو ماهی نیز اشاره کنید.
در خوزستان، بیش از 910 استخر پرورش ماهی‌های سردآبی و گرمابی وجود دارد. این واحدها با مساحت کلی 14,271 هکتار، سالانه 48,360 تن ماهی پرورشی تولید می‌کنند. این فعالیت‌ها منجر به اشتغال 18,269 نفر و صید 10,450 تن ماهی‌های مختلف در مناطق آب‌های آزاد جنوبی (که در فاصله 300 کیلومتری از ساحل واقع شده) شده است.
کشاورزی، دامداری و دامپروری
نکته جالب توجه در رابطه با اهواز این است که خاک بسیار حاصل‌خیزی دارد. خرما و نیشکر از مهم‌ترین محصولات کشاورزی این منطقه هستند و محصولات دیگری چون کنجد، ماش و سویا نیز در این استان کشت می‌شوند.
دامداری و دامپروری نیز یکی از منابع اقتصادی اهواز است. اهواز دارای مراتع غنی و اراضی مناسب برای دامداری است. انواع دام‌های سنگین مانند گاومیش و گوساله در این منطقه پرورش داده می‌شوند. همچنین، دام‌های دورگه نظیر شتر و بز نیز در برخی مناطق پرورش می‌یابند. این فعالیت‌ها به تأمین گوشت و شیر و همچنین تولید محصولات دامی کمک و منابع اقتصادی بسیاری از مردم اهواز را تأمین می‌کند.
مطابق با آمار تا سال ۱۳۹۹، بیش از ۲۰۵ هزار تن در صنعت کشاورزی استان خوزستان مشغول به کار بوده‌اند. برخی محصولات کشاورزی اهواز به شرح زیر است:
خرما
احتمالا می‌دانید که خرما یکی از اصلی‌ترین محصولات کشاورزی استان خوزستان به ویژه شهرستان حمیدیه است. در رابطه با خرما می‌توان ادعا کرد که نه تنها بخش مهمی از تولیدات و صنعت کشاورزی استان خوزستان را تشکیل می‌دهد بلکه برخی محصولات جانبی نیز دارد که هر یک می‌توانند به نوبه خود در اشتغال‌زایی این استان و همچنین شکوفایی هر چه بیشتر اقتصاد آن اثرگذار باشد.
محصولات فرآوری شده و در واقع مشتقات خرما شامل شیره، سرکه، کارامل، قند مایع، عسل، خمیر خرما (برای تهیه أنواع شیرینی)، شهد، مخمرهای خوراکی، کرم، آرد هسته خرما، سس، کمپوت و بسیاری دیگر می‌شوند. این محصولات به این دلیل که حاوی ترکیبات افزودنی غیرطبیعی نیستند، توجه مصرف‌کنندگان زیادی را جلب خود می‌کنند. به علاوه، اگر تولید محصولات خرما مطابق با استانداردهای جهانی باشد، صادرات آنها را به بازارهای جهانی نیز ممکن می‌سازد.
توسعه نیشکر
توسعه صنعت نیشکر در استان خوزستان اهمیت زیادی دارد. این استان با داشتن شرایط اقلیمی مناسب برای توسعه کشت نیشکر بسیار مناسب است. با سرمایه‌گذاری در ایجاد واحدهای تولید نیشکر و ترکیب آن با تکنولوژی‌های پیشرفته، می‌توان عملکرد و بازدهی این صنعت را افزایش داد.
توسعه نیشکر در این استان به ایجاد اشتغال و افزایش درآمد مردم محلی کمک خواهد کرد. همچنین، با توجه به تقاضای روزافزون برای نیشکر در داخل و خارج از کشور، توسعه این صنعت می‌تواند به افزایش صادرات و تقویت اقتصاد این استان و کشور منجر شود.
صنعت نیشکر در استان خوزستان به صورت مستقیم بیش از ۳۵ تا ۴۰ هزار نفر را مشغول به کار کرده است. تقریباً همین تعداد به صورت غیرمستقیم در این صنعت مشغول به کار هستند. از این تعداد کارگران، حدود ۲۶ هزار نفر در شرکت توسعه نیشکر و واحدهای صنایع جانبی مشغول به فعالیت هستند.
خدماتی و گردشگری
استان خوزستان یکی از استان‌های بزرگ ایران است که پتانسیل‌های فراوان در حوزه‌های خدماتی و گردشگری دارد. این استان با تاریخ طولانی، فرهنگ غنی، و مناظر طبیعی، پتانسیل جذب گردشگران داخلی و خارجی را دارد و این واقعیت باعث ایجاد اشتغال و افزایش رفاه اقتصادی جامعه محلی آن می‌شود.
در حوزه گردشگری، استان خوزستان دارای جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی چون تپه‌های شوشتر، بند میزان، محوطه باستانی شوش، مسجد راگونی‌های آبادان، کنیسه یهودیان، روستای فارم، دشت مرغا و تالاب میانگران ایذه، چم سبز اندیمشک، آسیاب‌های آبی دزفول و … است. مناطقی مانند اهواز، شوش، ایذه، اندیمشک، و دزفول با داشتن مناظر طبیعی و مناطق تاریخی دلپذیر جاذبه‌های گردشگری خوبی دارند.
تأثیر گردشگری بر اشتغال در این استان قابل توجه است. افزایش تعداد گردشگران منجر به ایجاد فرصت‌های شغلی در بخش‌های مختلف مانند هتل‌ها، رستوران‌ها، مراکز خرید، راهنمایی گردشگری، حمل و نقل، و صنایع دستی محلی می‌شود. همچنین، توسعه بخش گردشگری می‌تواند تعاملات اقتصادی در منطقه را تقویت کرده و تأثیر مثبتی بر اشتغال و درآمد مردم داشته باشد.
فنی و تخصصی
برخی از فعالیت‌های برجسته فنی و تخصصی در استان خوزستان عبارتند از:
صنعت نفت و گاز: استان خوزستان دارای منابع نفت و گاز غنی است و دشت‌های نفتی خوزستان جزو مهم‌ترین منابع نفتی کشور محسوب می‌شوند. این صنعت تخصصی به ایجاد فرصت‌های شغلی در زمینه مهندسی نفت، حفاری، پالایش، و صنایع پایشی منجر شده است.
صنایع فولاد و فلزات: وجود کارخانجات فولاد و صنایع معدنی در استان خوزستان این منطقه را به یک مرکز مهم در این حوزه تبدیل کرده و تخصص‌های مهندسی و تکنولوژیکی در این حوزه‌ها مورد نیاز هستند.
خدمات بازرگانی و انبارداری
استان خوزستان با ویژگی‌های جغرافیایی مناسب و وجود مرزهای زمینی با کشورهای همسایه مانند عراق، کشورهای خلیج‌فارس و کشورهای خاورمیانه دارای زمینه مناسبی برای خدمات بازرگانی و انبارداری است.
در حال حاضر این استان در زمینه صادرات مصالح ساختمانی به کشورهای همسایه، صادرات محصولات بازی کودکان، خرما و اقلام دیگر فعال است. این استان در عین حال، شرکت‌های صادرات و واردات زیادی هم دارد که در حوزه‌های متفاوت فعالیت می‌کنند.
انبارداری هم در استان خوزستان به عنوان یکی از مراکز مهم تجاری و صنعتی ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. این استان به دلیل موقعیت جغرافیایی مناسب خود، ارتباطات حمل و نقل توسعه یافته، و نیازهای صنعت و بازرگانی منطقه، انبارداری را به یک صنعت رشدآور تبدیل کرده است. بنادر و پایانه‌های کالا، مناطق آزاد و مراکز گمرکی بخشی از مناطقی هستند که انبارداری در آنها فعال است.
حمل و نقل باری و لجستیک
حمل و نقل باری و خدمات لجستیک در استان خوزستان به عنوان یکی از بخش‌های حیاتی اقتصاد این منطقه، نقش کلانی در توسعه صنعت و تجارت ایفا می‌کنند. این استان به عنوان یکی از نقاط استراتژیک در یکی از نقاط اصلی ترانزیت کالاها به کشورهای همسایه و دیگر مناطق ایران واقع شده است و از این رو توسعه حمل و نقل باری و خدمات لجستیک در این منطقه اهمیت ویژه‌ای دارد. حمل و نقل جاده‌ای، آبی و ریلی در این استان فعال هستند. شرکت‌های لجستیک نیز به عنوان ارائه‌دهندگان خدمات در زمینه‌های انبارداری، توزیع، مدیریت زنجیره تامین و خدمات گمرکی فعالیت می‌کنند.
کسب و کار خانگی و صنایع دستی
صنایع دستی در استان خوزستان یک ترکیب فرهنگی و هنری غنی دارند. بافت‌های سنتی و تکنیک‌های هنری محلی در ایجاد محصولاتی نظیر قالی، گلیم، کپوبافی، گیوه بافی، احرامی‌بافی و حصیربافی و … به کار گرفته می‌شوند. این محصولات هنر و صنعت بومی را ترکیب می‌کنند و نمایانگر هویت فرهنگی منطقه هستند. صنایع دستی در خوزستان، با توجه به محبوبیتی که دارند، از منابع اصلی درآمد و اشتغال بسیاری از مردم منطقه محسوب می‌شوند. این صنایع علاوه بر ارتقاء فرهنگ محلی، به توسعه اقتصادی و تبادل فرهنگی با سایر مناطق نیز کمک می‌کنند.
صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و فولاد
صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و فولاد در استان خوزستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند و به عنوان یکی از مراکز اصلی صنعتی و تولیدی ایران تلقی می‌شوند. این صنایع به شرح زیر هستند:
- صنعت نفت و گاز: استان خوزستان به دلیل وجود منابع نفتی غنی، به یکی از مهم‌ترین مناطق تولید نفت و گاز در ایران تبدیل شده است. شرکت‌ها و پالایشگاه‌های نفتی در این منطقه نقش اساسی در اقتصاد ملی دارند.
- صنایع پتروشیمی: خوزستان دارای مجتمع‌های پتروشیمی مهمی مانند مجتمع پتروشیمی ماهشهر و پالایشگاه‌های فراوان است.
- صنایع فولاد: استان خوزستان دارای کارخانجات و واحدهای فولادی متعددی است. این صنعت مهم در تأمین نیازهای ساختمانی و صنعتی کشور نقش بزرگی دارد.
مطابق با آمارها، بیشترین اشتغال در استان خوزستان مرتبط با صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و فولاد است.
معرفی کارخانه های برجسته خوزستان
برجسته‌ترین کارخانه‌های خوزستان به شرح زیر است:
- فولاد خوزستان
- فولاد اکسین خوزستان
- فولاد آتیه خلیج فارس
- فولاد کایان اهواز
- شرکت پتروشیمی خوزستان
- پتروشیمی آبادان
- شرکت پتروشیمی رازی
- شرکت پتروشیمی بوعلی سینا
معرفی صنایع سبک استان خوزستان
- صنعت ماهیگیری
- بسته بندی خرما
- صنایع دستی چون کپوبافی، گلیم بافی، گیوه‌باقی و …
- قندسازی
- کاغذسازی
معرفی معادن برتر استان خوزستان
- نفت
- گاز
- گوگرد
- شن و ماسه
- سنگ آهک
- سیلیس
- سنگ‌گچ
- نمک
معرفی محصولات کشاورزی خوزستان
- گندم
- خرما
- برنج
- شکر
- مرکبات
- بادام
- محصولات گلخانه‌ای مثل کلم و گوجه‌فرنگی
- کنجد
صنایع تبدیلی در بخش کشاورزی خوزستان
- بسته‌بندی و فرآوری خرما
- خشک کردن ذرت
- درجه بندی و بسته بندی و فرآوری انواع میوه، سبزی، صیفی و محصولات گلخانه ای
- تولید سیلاژ ذرت علوفه ای بسته بندی شده
- بسته بندی حبوبات، غلات و خشکبار
- احداث سردخانه محصولات کشاورزی
محصولات صنایع تبدیلی کشاورزی خوزستان
- انواع خرما
- انواع سبزیجات، میوه و صیفی‌جات
- حبوبات و علات
- خشکبار
- سیلاژ
- انواع قارج خشک
شناسایی شاخص های راه اندازی کسب و کار در خوزستان
راه‌اندازی کسب و کار در استان خوزستان، مانند هر منطقه دیگری، مستلزم مطالعه دقیق و در نظر گرفتن شاخص‌های مختلف است. شاخص‌های محیطی، اقتصادی و اجتماعی می‌توانند تصمیم‌گیری‌های کلان در مورد محل انتخابی کسب و کار، نوع فعالیت و مدیریت منابع را تحت تأثیر قرار دهند.
در خوزستان، اهمیت در نظر گرفتن شاخص‌های محیطی مانند شرایط اقلیمی، منابع طبیعی موجود، و تأثیرات زیست‌محیطی بر کسب و کارها و همچنین شاخص‌های اقتصادی مانند بازار محلی و منطقه‌ای، تقاضا و عرضه کالاها و خدمات محلی، و شاخص‌های اجتماعی مثل توانمندی‌های نیروی کار و نیازهای جامعه محلی نباید مورد غفلت قرار بگیرند. این شاخص‌ها به کارآفرینان کمک می‌کنند تا بهترین تصمیم را برای کسب و کار خود بگیرند.
شمال استان خوزستان
منطقه شمالی استان خوزستان، که شهرستان‌های دزفول، اندیمشک، شوش، شوشتر، لالی، گتوند، و اندیکا را شامل می‌شود، با تمرکز روی کشاورزی و خدمات گردشگری (هم تاریخی و هم طبیعی)، نقش اساسی در اقتصاد استان خوزستان ایفا کرده، در زمینه‌های قید شده فرصت‌های مناسبی برای ایجاد کسب و کار دارد.
مرکز استان خوزستان
با توجه به اینکه در قسمت‌های مرکزی استان، صنایع تبدیلی در حوزه کشاورزی و شیلات دچار کمبود هستند، خرید و فروش خام‌فروشی به شدت در آنها رواج دارد و تعداد زیادی واسطه غیرتولیدی در این صنایع فعالیت می‌کنند.
عدم وجود حمایت‌های لازم، تولیدکنندگان را به سوی فعالیت‌های انفرادی و فروش محصولات خام ترغیب می‌کند. در نتیجه در این حیطه کاستی‌ها و متعاقبا زمینه‌هایی برای ایجاد کسب و کار وجود دارد.
مناطق جنوب، ساحلی و بندری خوزستان
جنوب خوزستان بر صنعت (بخش نفت و گاز و پتروشیمی)، خدمات بازرگانی و بنادر و کشاورزی متمرکز است. با توسعه بنادر در جنوب منطقه و ایجاد واحدهای صنعتی مهم نظیر پالایشگاه و پتروشیمی در حوزه نفت و گاز، تحولات قابل توجهی در این ناحیه رخ داده و مسببِ ایجاد شغل‌های با درآمد بالا شده‌است. در بیشتر شهرستان‌های این منطقه، کشاورزی به ویژه باغداری و شیلات به همراه صنایع بسته‌بندی دستی، در جریان است.
نرخ بیکاری در استان خوزستان
متاسفانه، علی‌رغم وجود زمینه‌های فراوان برای رشد اقتصادی خوزستان و رونق کسب و کارهای فراوان، باز هم این استان در میان بدترین استان‌ها به لحاظ نرخ اشتغال قرار دارد. خوزستان از نظر نرخ بیکاری در حال حاضر رتبه سوم کشور را دارد.