مهارت ارتباط موثر
مربی:سعید حسینی
فهرست مطالب
مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. ۳
اهداف …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ۳
ارتبا ط موثر چيست؟………………………………………………………………………………………………………………………………………… 3
مهارت هاي ارتباطي پايه…………………………………………………………………………………………………………………..4
موانع گوش دادن واقعي …………………………………………………………………………………………………………………..5
روش های گوش دادن فعال…………………………………………………………………………………………………………………………………….7
مهارت هاي ارتباطي پيشرفته…………………………………………………………………………………………………………………………………8
مقدمه
برقـراري ارتبـاط مـوثر يكي از قـديمي تـرين و در عـين حـال عـالي تـرين دستاوردهاي بشر اسـت . ارتبـاط در گذشـته و بـراي انسـان اوليـه ،عـلاوه بـر كاركردهايي كه در جهت حفـظ حيـات و يـاري گـرفتن از ديگـران داشـته، زمينه ساز فعاليت هاي اجتماعي و سرآغازي براي زندگي اجتماعي نيز بـوده است. ارتباط ميان دو يا چنـد نفـر اتفـاق مـي افتـد و مـا همـه در طـول روز بـا افـراد مختلف ارتباط برقرار مي كنيم. اما قابل توجه اين است كه هر ارتباطي منجر به احساس موفقيت در ما نخواهد شد. داشتن يك ارتباط با احساس موفقيت مستلزم روش ها ومهارت هايي است و تنها درصورت كسب اين مهـارت هـا است كه مي توان از برقراري ارتباط با ديگران احساس لذت كرد .
اهداف
- تعريف ارتباط و عوامل موثر بر آن
- بررسي شيوه هاي مثبت و منفي ارتباطات
- شيوه هاي صريح بيان احساسات
- آشنايي با مهارت هاي كلامي وغيركلامي.
ارتباط موثر چيست؟
ارتباط موثر رابط هاي كلامي و غيركلامي است كـه بـين دو يـا چنـد نفـر برقرار مي شود و در طي اين ارتباط افراد مي توانند عقايد،نيازها، خواسته ها و هيجان هاي خود را ابراز كنند و به نوعي احساس رضايت دست يابند. مهارت ارتباط را به دو دسته تقسيم مي كنيم:
- مهارت ارتباطي پايـه ، كـه شـامل «گـوش دادن خـوب » و «فـن بيـان خوب» مي باشد.
- مهارت ارتباطي پيشرفته، كه شامل «زبان اندام ها» و «تحليـل تعـاملي شيوه ارتباطي» مي باشد.
مهارت هاي ارتباطي پايه
الف) گوش دادن: در برقراري ارتباط مـوثر، گـوش دادن اهميـت زيـادي دارد. ما براي پاسخ دادن مناسب به ديگران بايد به پيام هاي آنان توجه كنـيم و خوب گوش دهيم . گـوش دادن واقعـي بـه معنـاي سـاكت بـودن وگـوش فرادادن به آنچه ديگران مي گويند، است . شرط اصـلي گـوش دادن تمايـل و خواست واقعي براي اين كار است .
آيا موقعيتي را تجربه كرده ايد كـه تمـايلي بـراي گـوش دادن بـه حرفهـاي كسـي نداشـته ايـد؟ آيا در آن شـرايط پاسـخ مناسـبي داده ايـد؟
موانع گوش دادن واقعي
همانگونـه كـه تجربـه كـرده ايـد بـراي گـوش دادن واقعـي مـوانعي وجـود داردكه عبارتند از:
- مقايسه :
يكي از موانع گوش دادن واقعي مقايسه است؛ يعنـي مـا دائم در اين فكر هستيم كه كداميك از ما بهتر، باهوش تر و ….. است. در اين صورت مـا نمي توانيم خوب گوش دهيم چون گرفتار سنجش خودمان هستيم .
موقعيتي را به ياد آوريد كه كسي خود را برتر از شما تصور كرده اسـت . آيـا به ارتباطتان ادامه داده ايد؟
پس ديگران را همانگونه كه هستند بپذيريم تا بتوانيم خوب گوش دهيم.
- تمرين صـحبت كـردن :
زمـاني كـه سـرگرم تمـرين آن چـه ميخـواهيم بگـوييم مـي شـويم ديگـر وقتـي بـراي گـوش دادن واقعـي نداريم. يعني در واقع به فكر آماده كردن صحبت خودمان هستيم .
پس هنگام گوش دادن مشغول تمرين كردن صحبت خود نشويم.
- قضاوت كردن :
قضاوت در مورد افراد و برچسب زدن به آنها تاثير بسيار بدي بر گوش دادن واقعي دارد. اگـر مـا فـردي را احمـق، بي عرضه و….فرض كنيم به حرفي كه مي زنـد توجـه نمـي كنـيم . يعني از همان ابتدا او را ناديده گرفته و حرف هـاي او را نشـنيده مي گيريم .
اگر در ارتباط با ديگران شما را مـورد سـرزنش قـرارداده و شـما را بـي عرضـه قلمداد كنند چه احساسي در شما ايجاد مي شود؟ چگونه برخورد مي كنيد؟
پس بدون قضاوت كردن به حرفهاي ديگران گوش دهيم.
- حق به جانب بودن:
يعني ما هميشه ديگران را مـتهم كنـيم. در اين شرايط هميشه حق را به خود مي دهـيم و در نتيجـه نمـي تـوانيم خوب گوش دهيم.
بيانديشيد كه در چه موقعيت هايي نمي توانيد به انتظـار كسـي گـوش كنيـد و نمي پذيريد كه مشكل از جانب شما بـوده اسـت و محـق دانسـتن تـان مـانع خوب گوش كردن شما شده است ؟
” نكته مهم در گوش دادن واقعي “
در گوش دادن واقعي منظور اين نيست كه يك گوشه نشسته و دهانمـان هـم بسته باشد .گوش دادن فرآيند فعالي است كه لازمه آن مشاركت است.
روشهاي گوش دادن فعال
- ارتباط چشمي برقرار كنيد:
به چشم هـا و صـورت طـرف مقابلتـان نگاه كنيد.
- گوينده را با تصـديق و پاسـخ هـاي كوتـاه همراهـي كنيـد:
“بلـه”، “همينطوراست كه مي گوئيد”، “دقيقا”
- با طرح سوال از او درباره گفته هايش توضيح بخواهيد.
- حواستان را جمع كنيد.
ب) بیان موثر
در هر ارتباطي ما يك فرستنده پيام داريم و يك گيرنده پيام. در واقع زماني فرآيند ارتباط شروع مي شود كه فرستنده پيـامي را بـه گيرنـده ارسـال كنـد و گيرنده پيام، بتواند آن را بطور كامل و صحيح دريافت نمايد.
پس بايـد در ارسال پيام قوانيني را رعايت كنيم:
الف. پيام بايد مستقيم باشد. (ازكنايه استفاده نكنيم)”به درگفتن تا ديوار بشنود.”
ب. پيام بايد واضح باشد. (پيام نبايد دو پهلو باشد يعنـي از يـك پيـام نبايـد برداشت هاي متضاد و متفاوتي ممكن شود.)
ج. پيام بايد مسالمت جويانه باشد .(پيام بايد باعث از بين بردن رنجش باشد)
مهارت هاي ارتباطي پيشرفته
زبان اندام ها:
زبان اندام ها در واقع ارتباط غيـر كلامـي بـا طـرف مقابـل است. در ارتباط غيركلامي دو شيوه وجود دارد:
الف. حركات بدن شامل چهره، ژست و رفتار
ب. فاصله مكاني و فيزيكي بين ما و ديگران
” تحقيقات نشان داده است كه در يـك ارتبـاط 7 %كـلام ، 38 % لحـن صـدا و تن صدا و 55%حركـات بـدن بـه خصـوص حـالات چهـره مـي توانـد تـاثير بگذارد.” زبان اندام تاثيري بيشتر از كلام دارد. به طورمثال، اگـر چهـره شـما عصـباني باشد و دوست شما حالتان را بپرسد و شما پاسـخ دهيـد كـه خـوب هسـتم، او حرف شما را باور نمي كند چون چهره شما چيز ديگري را نشان مي دهد. حركات بدن يا ژست بدن بيشتر از نسلي به نسلي ديگر منتقل مي شود. حتـي بعضي از ژستها مربوط به فرهنگ منطقه خاصي است ماننـد تعظـيم كـردن ژاپني ها براي اداي احترام.
هنگام ارتباط غير كلامي شما از چه حركاتي در ژست هـا، رفتارهـا و چهـره خود استفاده مي كنيد؟
نكته ديگر در قسمت ارتباط غير كلامي تن صدا يا آهنگ صدا است. ما از طريق تن صدا، خلق وخو و رفتار خود را فاش مي كنيم كه شامل زيـر و بـم ، طنين، شمردگي، رسايي و آهنگ صدا است .
تن صداي بم : زمانيكه احساس خشم يا ترس مي كنيم تـن صـداي ما حالت بم دارد . تارهاي صوتي منقبض مي شود و صداي ما بالا مي رود.
تن صداي زير: زمانيكه احساس افسردگي يا خستگي مي كنـيم تـن صداي ما حالت زير دارد. تارهاي صوتي منبسط مي شـود و صـداي ما پايين است.
صداي زير و تيز: نشانگر عدم امنيت و عدم تصميم گيري است.
صداي عميق: نشانگر اعتماد به نفس و قدرت است.
شـتاب: سـرعتي كـه در بيـان وجـود دارد بازتـاب عواطـف و خلـق وخوي فرد است. كسي كه سريع صحبت مـي كنـد هيجـان دارد و مي تواند تاثير گذار هم باشد، اما خيلي سريع صحبت كـردن افـراد را خسته و عصبي مي كند و برعكس آهسته و باترديد صحبت كردن احساس بي تفاوتي را بـه طـرف مقابـل مـي دهـد. آهسـته و مناسـب صحبت كردن نشانه تفكر و علاقه مي باشد.
فاصله مكاني و فيزيكي بين ما و ديگران در ارتباط بسيار موثر است. چهار نوع حريم مكاني داريم كه شامل موارد زير مي باشد:
- حـريم صـميمانه: 45 – 15 سـانتي متـر. ايـن فاصـله مخصـوص والـدين و فرزندان و یا زن و شوهر ميباشد
- حريم شخصي : 75 – 45 سانتي متر. اين فاصله مخصوص اقوام و فاميل در يك مهماني است .
- حريم اجتماعي : 120 – 75 سانتي متـر. ايـن فاصـله مخصـوص رئـيس و مرئوس مي باشد.
- حريم عمومي : 6 -3 متر. اين فاصله ي بين معلـم و شـاگرد يـا سـخنراني كردن در يك جمع است.
