Business Model Canvas یا نقشه کسب و کار، یک ابزار بسیار موثر برای تحلیل و توصیف مدل کسب و کار است. این ابزار توسط Alexander Osterwalder در سال 2008 معرفی شد و اکنون به عنوان یکی از ابزارهای مهم در حوزه توسعه کسب و کار شناخته می‌شود. Business Model Canvas به شما کمک می‌کند تا از یک نگاه کلی به مدل کسب و کار خود داشته باشید و بتوانید المان‌های اساسی آن را تحلیل کنید. این ابزار شامل ۹ المان اصلی است که هر کدام از آن‌ها برای موفقیت کسب و کار بسیار مهم هستند. با استفاده از Business Model Canvas، شما می‌توانید به سادگی به مشتریان، همکاران و سرمایه گذاران خود توضیح دهید که چگونه کسب و کار خود را بهبود داده و افزایش داده‌اید. در این مقاله، به بررسی کامل Business Model Canvas و المان‌های آن می‌پردازیم و نحوه استفاده از آن را برای توسعه کسب و کار شما توضیح می‌دهیم.

چیست Business Model Canvas

Business Model Canvas یک ابزار مفید برای طراحی و توصیف مدل کسب و کار است. این ابزار در سال 2010 توسط الکساندر اوسترالدر، یک کارآفرین و استاد دانشگاه سوئیسی طراحی شده است.

Business Model Canvas در واقع یک نمودار یا چارچوب است که به کارآفرینان و مدیران کمک می کند تا تمامی جنبه های کسب و کار خود را بصورت کامل و جامع بررسی کنند. این ابزار از 9 بخش کلیدی تشکیل شده است که شامل موارد زیر می باشد:

1. Segment of customers: شناسایی گروه های مشتری و هدفمند سازی راهکارهای کسب و کار برای رفع نیازهای آنان.
2. Value proposition: شرح محصول یا خدماتی که برای رفع نیازهای مشتریان ارائه می شود.
3. Channels: راه هایی که به وسیله آن محصولات و خدمات به مشتریان ارائه می شود.
4. Customer relationships: نحوه ارتباط با مشتریان و روش های تعامل با آنان.
5. Revenue streams: منابع درآمدی که از فروش محصولات یا خدمات به دست می آید.
6. Key resources: منابع اساسی که برای رسیدن به اهداف کسب و کار لازم هستند.
7. Key activities: فعالیت هایی که برای تولید و ارائه محصولات یا خدمات به مشتریان انجام می شود.
8. Key partnerships: شرکایی که در فرآیند تولید و ارائه محصولات و خدمات به شرکت کمک می کنند.
9. Cost structure: هزینه هایی که برای رسیدن به اهداف کسب و کار نیاز است.

این ابزار بسیار مفید برای کسب و کارهای جدید است که قصد دارند ایده خود را به صورت جامع و کارآمد به نمایش بگذارند، همچنین برای شرکت های قدیمی است که می خواهند کسب و کار خود را بهبود دهند مناسب است.

چرا باید Business Model Canvas داشته باشیم؟

Business Model Canvas یک ابزار مفید برای کسب و کارها است که دارای مزایای زیادی است، به شرح زیر:

1. جامعیت: Business Model Canvas به کارآفرینان و مدیران کمک می کند تا تمامی جنبه های کسب و کار خود را به صورت جامع بررسی کنند. این ابزار در 9 بخش کلیدی تقسیم شده است و در هر بخش، مهمترین عوامل مورد نیاز برای موفقیت کسب و کار به صورت خلاصه بیان شده است.
2. سادگی: Business Model Canvas به کارآفرینان کمک می کند تا به سادگی و با استفاده از نمودارهای گرافیکی، مدل کسب و کار خود را به دیگران توضیح دهند.
3. تغییرپذیری: یکی از مزایای این ابزار، قابلیت تغییرپذیری آن است. کارآفرینان و مدیران می توانند با تغییر و بهبود هر یک از بخش های نمودار، مدل کسب و کار خود را بهبود بخشند و به رشد بیشتری دست یابند.
4. تسهیل در اتخاذ تصمیم: Business Model Canvas به کارآفرینان و مدیران کمک می کند تا با درک بهتری از جنبه های مختلف کسب و کار، تصمیمات بهتری بگیرند و برنامه ریزی های بهتری برای رشد کسب و کار خود داشته باشند.
5. ارتباط با سرمایه گذاران: Business Model Canvas به کارآفرینان و مدیران کمک می کند تا به سادگی و با یک نگاه، مدل کسب و کار خود را به سرمایه گذاران و نهادهای مالی معرفی کنند و این می تواند به جذب سرمایه گذاری کمک کند.
6. تسهیل در برنامه ریزی: با استفاده از Business Model Canvas، کارآفرینان و مدیران می‌توانند به راحتی برنامه ریزی های خود را برای رسیدن به اهداف کسب و کارشان انجام دهند و از راهبردهای مناسب برای توسعه کسب و کار خود استفاده کنند.
7. کاهش ریسک: با بررسی کلیه جنبه های مدل کسب و کار در Business Model Canvas، کارآفرینان می توانند از شناسایی ریسک های مختلف مطلع شوند و با برنامه ریزی مناسب، این ریسک ها را به حداقل برسانند.
8. بهبود برند: با استفاده از Business Model Canvas، کارآفرینان و مدیران می توانند به راحتی از نقاط قوت و ضعف کسب و کار خود آگاه شوند و با بهبود نقاط ضعف و توسعه نقاط قوت، برند خود را تقویت کنند.
9. توانایی رقابت: با شناسایی بهتر رقبای خود و نحوه عملکرد آن‌ها، کارآفرینان می‌توانند راهکارهای مناسب برای رقابت با آن‌ها در بازار پیدا کنند و بهبود عملکرد کسب و کار خود را انجام دهند.

در کل، Business Model Canvas یک ابزار مفید برای هر کسب و کاری است که با استفاده از آن می‌توان به شناسایی نقاط قوت و ضعف، توانایی رقابتی، بهبود عملکرد کسب و کار و جذب سرمایه‌گذاری کمک کرد.

تمرکز اصلی Business Model Canvas روی چیست

تمرکز اصلی Business Model Canvas بر روی شناسایی و نمایش تمام جنبه‌های کلیدی یک مدل کسب و کار است. این ابزار برای کارآفرینان، مدیران و سایر افرادی که در حوزه کسب و کار فعالیت می‌کنند، طراحی شده است تا به آن‌ها کمک کند تا بتوانند به شناسایی و تحلیل مؤلفه‌های مهم مدل کسب و کار خود بپردازند. با استفاده از Business Model Canvas، این افراد می‌توانند محصولات و خدمات خود را بهتر فهمیده و برنامه‌ریزی کنند، نقاط ضعف و قوت کسب و کار خود را شناسایی کرده و برنامه‌هایی برای بهبود آن‌ها طراحی کنند، بهبود نقاط ضعف و توانمندی‌های خود را افزایش دهند و در نتیجه موفقیت بیشتری را در کسب و کار خود داشته باشند. به طور خلاصه، Business Model Canvas برای شناسایی و نمایش تمامی جنبه‌های مهم یک مدل کسب و کار استفاده می‌شود.

چطور Business Model Canvas کسب و کار خود را بنویسم

برای نوشتن Business Model Canvas کسب و کار خود، می‌توانید به ۹ قسمت اصلی این ابزار توجه کنید و اطلاعات مورد نیاز را برای هر قسمت جمع آوری کنید. این ۹ قسمت عبارتند از:

1. Segment (بخش): در این قسمت، باید بازار هدف و مشتریان هدف کسب و کار خود را شناسایی کنید. برای این منظور، می‌توانید به سوالاتی مانند “مخاطبان من چه نیازهایی دارند؟”، “مشتریان من از چه سبک محصولات و خدماتی استقبال می‌کنند؟” و “مشتریان من از چه کانال‌هایی برای خرید استفاده می‌کنند؟” پاسخ دهید.
2. Value Proposition (پیشنهاد ارزش): در این قسمت، باید محصولات و خدمات خود را ویژگی‌ها، مزایا و ارزشی که برای مشتریان خود ارائه می‌دهید، توضیح دهید. در این بخش، باید به سوالاتی مانند “محصولات و خدمات من چه ویژگی‌هایی دارند؟” و “محصولات و خدمات من چه مزایا و ارزش‌هایی را برای مشتریان ارائه می‌دهند؟” پاسخ دهید.
3. Channels (کانال‌ها): در این قسمت، باید به کانال‌هایی که برای فروش محصولات و خدمات خود استفاده می‌کنید، اشاره کنید. این کانال‌ها می‌توانند شامل فروشگاه آنلاین، فروشگاه فیزیکی، نمایندگان فروش، شبکه‌های اجتماعی، تبلیغات و … باشند.
4. Customer Relationships (روابط با مشتریان): در این قسمت، باید به نوع رابطه خود با مشتریان اشاره کنید. برای مثال، آیا شما با مشتریان خود به‌صورت مستقیم مکالمه می‌کنید؟ آیا از شبکه‌های اجتماعی ارتباط برقرار می‌کنید؟ آیا از سرویس مشتریان خود در دسترس مشتریانتان هستید؟
5. Revenue Streams (جریان درآمد): در این قسمت، باید به نوع درآمدی که از کسب و کار خود بدست می‌آورید، اشاره کنید. می‌توانید به سوالاتی مانند “من چگونه پول در می‌آورم؟” و “مشتریان من چگونه به من پول می‌دهند؟” پاسخ دهید.
6. Key Resources (منابع کلیدی): در این قسمت، باید به منابعی که برای تولید محصولات و خدمات خود نیاز دارید، اشاره کنید. این منابع می‌توانند شامل افراد، تجهیزات، مالیات و …
7. Key Activities (فعالیت‌های کلیدی): در این قسمت، باید به فعالیت‌هایی که برای ارائه محصولات و خدمات خود انجام می‌دهید، اشاره کنید. این فعالیت‌ها می‌توانند شامل تولید، پشتیبانی، توزیع و …
8. Key Partnerships (شراکت‌های کلیدی): در این قسمت، باید به شراکت‌هایی که برای تولید و ارائه محصولات و خدمات خود به آن‌ها نیاز دارید، اشاره کنید. این شراکت‌ها می‌توانند شامل تامین‌کنندگان، توزیع‌کنندگان و …
9. Cost Structure (ساختار هزینه): در این قسمت، باید به هزینه‌هایی که برای تولید و ارائه محصولات و خدمات خود دارید، اشاره کنید. این هزینه‌ها می‌توانند شامل هزینه‌های تولید، توزیع، بازاریابی و …

با توجه به این ۹ قسمت، شما می‌توانید Business Model Canvas خود را طراحی کنید. برای شروع، می‌توانید ابتدا به هر قسمت سوالات مربوطه ررا بپرسید و پاسخ دهید.

تفاوت Business Model Canvas و بوم ناب

Business Model Canvas و بوم ناب (Lean Canvas) هر دو ابزارهای مدیریت است که برای توصیف و تحلیل مدل کسب‌وکارها استفاده می‌شوند. اما تفاوت‌هایی نیز بین این دو وجود دارد:

۱. تفاوت در نحوه استفاده: در Business Model Canvas، تمرکز بر روی توصیف مدل کسب‌وکار و تحلیل محصول یا خدماتی است که ارائه می‌دهید و مخاطبان آن. اما در بوم ناب، تمرکز بر روی تحلیل تفصیلی‌تر مدل کسب‌وکار شما و بررسی نقاط ضعف و قوت آن است.

۲. تفاوت در محتوای اصلی: در Business Model Canvas، ۹ المان اصلی مدل کسب‌وکار، از جمله مخاطبان، پیشنهاد ارزش، منابع کلیدی و جریان درآمد به تفصیل بررسی می‌شوند. اما در بوم ناب، تعدادی المان اصلی که شامل، مشتریان، مسئله‌ی اصلی، پیشنهاد ارزش و جایگاه شما در بازار است، بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

۳. تفاوت در ترکیب: در Business Model Canvas، المان‌های اصلی در نموداری به صورت ماتریسی بیان می‌شوند، اما در بوم ناب، المان‌های مختلف به صورت یک لیست بیان می‌شوند که به هر المان یک خط مربوط می‌شود.

در کل، Business Model Canvas و بوم ناب دو ابزار مفید برای تحلیل مدل کسب‌وکار هستند و بسته به نیاز و موضوع کسب‌وکار، می‌توانید از هرکدام استفاده کنید.

سخن پایانی

در نتیجه، Business Model Canvas یک ابزار موثر و محبوب برای توصیف و تحلیل مدل کسب‌وکار است. با استفاده از این ابزار، شما می‌توانید به سادگی مدل کسب‌وکار خود را توضیح دهید و عناصر اصلی آن را بررسی کنید. همچنین، با تحلیل دقیق المان‌های Business Model Canvas، می‌توانید نقاط ضعف و قوت کسب‌وکار خود را بیابید و برای بهبود آن‌ها اقدامات لازم را انجام دهید. بنابراین، استفاده از Business Model Canvas برای توسعه و بهبود کسب‌وکارها به شدت توصیه می‌شود.